ضرورت تغییر عادات غذایی متناسب با سبک زندگی امروزی یکی از موضوعات مهمی است که از آن غفلت شده؛ سمیرا جنت‌دوست در قالب یادداشتی که در صفحه ۵ شماره روز اول خرداد ۱۴۰۰ روزنامه ایران به چاپ رسید به این موضوع پرداخته است.
جاماندگی فرهنگ تغذیه از سبک زندگی- سمیرا جنت‌دوست*
سالهاست که سبک زندگی اغلب ما بویژه ساکنان کلانشهرها دچار تغییرات زیادی شده و این تغییر سبک پس از شیوع ویروس کرونا با دگرگونی های فزاینده دیگری نیز همراه بوده است.
امروزه بخش عمده فعالیت های ما در ادارات و حتی مدارس به صورت پشت میز نشینی و دفتری انجام می شود؛ اغلب ما مسافت خانه تا محل کار یا سایر مکان ها را با خودرو طی می‌کنیم و در محیط های بسته و کوچک فعالیت بدنی زیادی نداریم.
حتی فعالیت و تحرک کودکان امروزی در مقایسه با نسل های قبل دچار تغییرات زیادی شده به گونه ای که بازی های سنتی مانند لی لی، گل کوچیک، بالابلندی و... که همراه با تحرک زیاد بود و در فضای کوچه و‌پارک انجام‌می‌شد امروز جای خود را به گونه های کامپیوتری این بازی ها داده است.
با وجود همه تغییرات مذکور، طی این سال‌ها فرهنگ غذایی خود را متناسب با سبک زندگی تغییر نداده ایم و به آن بی توجه بوده ایم. کمتر به این نکته اندیشیده ایم که تغییر الگوی غذایی نه تنها در مصرف میزان کالری غذا بلکه در روش های پخت نیز باید مورد بازبینی و دقت قرار گیرد و از روش های پخت جایگزینی استفاده کنیم که با سبک کنونی زندگیمان همخوانی دارد.
برای مثال کشک بادمجان به عنوان یک غذای سنتی و لذیذ که همه ما عادت کرده ایم بادمجان آن را در روغن سرخ کنیم. هر اندازه هم کار روغن گیری آن انجام شود در نهایت روغن زیادی به غذا پس می دهد و همراه آن خورده می شود حال آنکه می توان با یک قاشق روغن و بخارپز کردن بادمجان غذای سالم تر تهیه کرد.
نکته دیگری که باید به آن توجه داشت مدت زمان پخت، متناسب با مواد گوناگون برای حفظ ارزش غذایی مواد است. هر شخصی که تجربه اندکی هم در آشپزی داشته باشد قابلیت تشخیص مدت زمان متفاوت مواد غذایی را دارد و با کمی دقت و توجه می توان در فرآیند پخت، مواد غذایی ای که نیازمند پخت طولانی تر است را زودتر و موادی مانند سبزیجات که خیلی سریع پخته می شود را در مراحل پایانی اضافه کرد. حتی مدت زمان پخت سبزیجات مختلف با یکدیگر نیز متفاوت است که به منظور حفظ ویتامین های آن بهتر است به صورت تفکیک شده و در زمان مناسب به غذا اضافه شود.
موضوع دیگر تغییر تدریجی عادت های غذایی بد و ضرورت ایجاد عادت غذایی مناسب و سالم است.نمی شود یکمرتبه روغن را از غذاهایمان حذف کرد یا میزان مصرف نمک را کاهش داد اما به صورت تدریجی امکان اصلاح عادت های بد غذایی وجود دارد. کم کم می توان میزان مصرف روغن را کم کرد و به سمت پخت غذاهای بخارپز روی آورد.
مساله دیگر توجه به مصرف تنقلات و خوراکی های میان وعده است که در طول روز مصرف می‌کنیم؛ اگر یک روز از هر خوراکی ای که خورده می شود یک عدد جدا گذاشته شود در انتهای روز از حجم و مواد مختلفی که در طول روز هنگام فعالیت های گوناگون به صورت خودآگاه یا ناخودآگاه خورده ایم حیرت زده می شویم. می توانیم این تنقلات را هوشمندانه انتخاب و اولویت بندی کنیم و موادی که کالری اضافه به بدن می رساند و سوزانده نمی شود و حتی بسیاری از آنها مضر نیز هستند را حذف کرد چرا که گاهی اوقات متوجه چیزهایی که در طول روز به صورت ذره ذره می خوریم نیستیم. مثلا به جای خوردن چند خرما با چای یک خرما را به چند قسمت تقسیم کرد.
بنابراین با توجه به تغییر روش و سبک زندگی بهتر است در روش پخت غذاهایمان نیز تغییراتی ایجاد کرد و درخصوص مصرف مواد غذایی سالم دقت بیشتری داشت.
می توان با استفاده از روش‌ها و تکنیک های مختلف همانگونه که دوست داریم غذاهایمان جا بیافتد در عین حال بسیاری از ویتامین هایی که در اثر جوشیدن از بین می رود نیز در غذا حفظ شود.
سرخ کردن مواد غذایی می تواند جای خود را به روش های بخارپز شده بدهد اما همان طعم را داشته باشیم.
در اهمیت و ضرورت توجه به متناسب سازی الگوهای تغذیه ای با سبک زندگی ذکر همین نکته بس که من به عنوان مولف چندین کتاب آشپزی با مقام جهانی و 25 سال تجربه در حوزه تدریس آشپزی بر این موضوع تأکید دارم که روش های پخت و پز و استفاده درست و هوشمندانه از مواد غذایی باید با سبک زندگی کنونی هماهنگ شود.
میزان مصرف کالری در غذاهای سنتی ایرانی باید منطبق با میزان فعالیت های روزانه باشد و می توان با تنوع بخشیدن به غذا و انتخاب مواد غذایی به جذب مواد معدنی کمک کرد.
*سرآشپز بین‌المللی و مولف چندین کتاب آشپزی دارای مقام جهانی
پـــانیذ مهر ایرانیان